นายเปลื้อง ฉายรัศมี
ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน)
นายเปลื้อง ฉายรัศมี เป็นนักดนตรีพื้นบ้านอีสาน ที่มีความสามารถพิเศษ สามารถเล่นและถ่ายทอดการเล่นดนตรีพื้นบ้านอีสาน ได้เกือบทุกชนิด ทั้ง พิณ แคน ซอ โปงลาง และอื่นๆ โดยเฉพาะ "โปงลาง" นั้น สามารถเล่นและถ่ายทอดการเล่นได้เป็นพิเศษ และที่สำคัญที่สุดคือ เป็นผู้ศึกษา ค้นคว้า ปรับปรุงและพัฒนาโปงลางมาตลอดระยะเวลา 40 ปี จนทำให้ "เกราะลอ" ซึ่งเป็นเพียงสิ่งที่ใช้ตีไล่นก กา ตามไร่ ตามนา
จากเกราะลอพัฒนามาเป็น "โปงลาง" ที่มีสภาพเป็นเครื่องดนตรีที่มีเสียงไพเราะ กังวาน และให้ความรู้สึกของความเป็นพื้นบ้านอีสานอย่างแท้จริง เป็นที่นิยมกันแพร่หลายและยอมรับกันว่า "โปงลาง" เป็นเครื่องดนตรีเอกลักษณ์ของภาคอีสาน เคียงคู่กับ "แคน" ซึ่งมีอยู่ก่อนแล้ว จึงสมควรยกย่องและเชิดชู นายเปลื้อง ฉายรัศมี ไว้ในฐานะเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน) อย่างแท้จริง และได้รับพระราชทานโล่ เข็มเชิดชูเกียรติในวันเสาร์ที่ 24 กุมภาพันธ์ พุทธศักราช 2530 ซึ่งเป็นวันศิลปินแห่งชาติ จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดา
พ่อเปลื้อง ฉายรัศมี แสดงการเดี่ยวแคนและโปงลาง
ประวัติ
นายเปลื้อง ฉายรัศมี เป็นบุตรของ นายคง นางนาง ฉายรัศมี เกิดเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2475 ที่บ้านเลขที่ 7 บ้านนา ตำบลม่วงนา อำเภอเมืองกาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธุ์
การศึกษา จบชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จากโรงเรียนบ้านนา ถิ่นกำเนิด ปัจจุบันพักอยู่บ้านเลขที่ 157 หมู่ 13 ตำบลเหนือ บ้านโพนทอง อำเภอเมืองกาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ และทำงานอยู่ที่ วิทยาลัยนาฏศิลป์กาฬสินธุ์
นายเปลื้อง ฉายรัศมี แต่งงานครั้งสุดท้าย พ.ศ 2519 กับนางยุพิน ฉายรัศมี ซึ่งมีอาชีพทำนา มีบุตรชาย 2 คน และหญิง 1 คน
เมื่ออายุ 27 ปี นายเปลื้อง ฉายรัศมี ได้เข้าทำงานเป็นลูกจ้างชั่วคราว อยู่ที่โครงการเขื่อนลำปาว (พ.ศ. 2502 - 2510) ต่อมา พ.ศ. 2516 ได้สอบบรรจุเป็นลูกจ้างประจำ อยู่ในสำนักงานป่าไม้จังหวัดกาฬสินธุ์ จนถึง พ.ศ. 2519 จึงได้ลาออก
ต่อมาปี พ.ศ. 2520 ได้เข้าทำงานที่ชลประทานจังหวัดอุบลราชธานี ต่อมาปี พ.ศ. 2521 ได้ย้ายไปอยู่ที่จังหวัดนครพนม ถึงปี พ.ศ. 2524 ได้ย้ายมาทำงานที่อ่างเก็บน้ำห้วยมโน บ้านนา อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์
พ่อครูเปลื้อง ฉายรัศมี บรรเลงเดี่ยวโปงลาง "ลายกาเต้นก้อน"
ในด้านผลงานนั้น นายเปลื้อง ฉายรัศมี เป็นผู้ที่มีความสามารถพิเศษทางด้าน ดนตรีพื้นบ้านอีสาน สามารถเล่นและสอนถ่ายทอดได้ทั้ง พิณ แคน ซอ โปงลาง และเครื่องดนตรีอื่นq แทบทุกชนิดในภาคอีสาน โดยเฉพาะโปงลางนั้น มีความสามารถเล่นได้ดีเป็นพิเศษ ทั้งนี้เพราะเป็นผู้ที่ได้วิวัฒนาการเครื่องดนตรีชนิดนี้ขึ้นมานั่นเอง
อาลัย พ่อเปลื้อง ฉายรัศมี
ขอแสดงความอาลัยต่อการจากไปของ คุณพ่อเปลื้อง ฉายรัศมี ในวัย 75 ปี เมื่อวันที่ 2 ธันวาคม 2550 เหลือไว้เพียงตำนานของโปงลางอีสาน ที่ลูกหลานจะสืบทอดต่อไปอีกนานแสนนาน
นายเปลื้อง ฉายรัศมี ศิลปินแห่งชาติ ประจำปี 2529 สาขาศิลปะการแสดง เครื่องดนตรีพื้นบ้านโปงลาง ได้ถึงแก่กรรมแล้วเมื่อเวลา 06.30 น.วันนี้ (2 ธ.ค. 2550) ที่โรงพยาบาลกาฬสินธุ์ หลังจากที่เข้ารับการรักษาด้วยโรคปอดติดเชื้อ และโรคตับอักเสบมาเป็นระยะเวลาอาทิตย์เศษ โดยทางจังหวัด และวิทยาลัยนาฏศิลปกาฬสินธุ์ จะเป็นเจ้าภาพสวดพระอภิธรรมตั้งแต่วันนี้ (2 ธ.ค. 2550) เป็นต้นไป ที่วัดไชยสุนทร อำเภอเมือง จังหวัดกาฬสินธุ์
นับว่าเป็นการสูญเสีย ทรัพยากรบุคคลด้านดนตรีพื้นเมือง ไปอีกคนหนึ่ง แต่ก็นับว่าโชคดีที่ยังมีผู้สืบสาน การละเล่นดนตรีพื้นเมืองนี้อยู่มากมายทั้ง โปงลาง พิณ แคน ซอ ศิลปะการขับร้อง และฟ้อนรำกันอยู่มากมาย โดยเฉพาะในแวดวงการศึกษา ทั้งในโรงเรียนระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษา และในระดับอุดมศึกษาก็มีอีกมาก
ดนตรีพื้นบ้านอีสาน จะยังคงมีผู้สืบต่อลมหายใจอยู่อีกมากมายในวันนี้ "
ปราชญ์แห่งแดนอีสาน เปลื้อง ฉายรัศมี ศิลปินแห่งชาติ 2529
