ภ | ม | ย | ร | ฤ
| คำอีสาน | ความหมาย |
| ภา | น. สำรับกับข้าว เรียก ภา ภาชนะ ภาชน์ เช่น ภาเข้า หรือ พาเข้า หมายถึง สำรับใส่ข้าวปลาอาหาร |
| ภู่ | น. แมลงภู่ เป็นแมลงชนิดหนึ่ง เรียก แมงภู่ ตัวขนาดหัวแม่มือ ตัวและปีกสีดำ เจือน้ำเงิน คอเหลือง ชอบเจาะปล้องไม้ไผ่เข้าไปทำรังอยู่ภายใน |
| มีคำอื่น ๆ ซึ่งซ้ำกับในภาษากลาง |
| คำอีสาน | ความหมาย |
| มกมก | ว. อาการผงกหัวขึ้นลง เช่น กิ้งก่าผงกหัวก็ว่า กะปอมตอดเงามกมก |
| ม้งก้ง | ว. ตาขนาดโต ขณะที่ลืมเต็มที่เรียก มืนม้งก้ง ขนาดกลาง มืนม้องก้อง ขนาดเล็ก มืนมิ้งกิ้ง |
| มงมง | ว. สว่าง สุกใส แสงของดาวขนาดกลาง ว่า เหลื้อมมงมง |
| ม้งม้ง | ว. สว่าง สุกใส แสงของดาวขนาดใหญ่ ว่า เหลื้อมม้งม้ง |
| มน | 1 น. ใจ 2 ว. หน้าดุจดวงจันทร์ เรียก หน้ามน หนองน้ำไม่ยาวเรียก หนองมน ผ้าเช็ดหน้าเรียก ผ้าแพรมน 3 ว. กลมๆ โค้งๆ ไม่เป็นเหลี่ยมเรียก มน |
| ม้น | ว. ยุ่ง สับสน ด้ายหรือไหมที่ยุ่งหรือสับสนกัน เรียก ฝ้ายม้น ไหมม้น |
| ม้ม | ก. พ้น ล่วง เลย เกิน เช่น บ่ม้มมื้ออื่น คือ ไม่พ้นวันพรุ่งนี้ |
| มวก | น. น้ำซาวข้าว น้ำแช่ข้าว น้ำสีขาวขุ่น มักเรียก น้ำมวก คนตาขุ่นมัวเรียก ตาเป็นน้ำมวก |
| ม่วน | ว. ไพเราะ เสนาะ สนุก |
| มอ | 1 น. หมอดู เรียก หมอมอ 2 น. เนินดินสูง เช่นรถขึนเนินดินสูง เรียก รถขึ้นมอ 3 น. เรียกวัวว่า มอ งัวมอ ก็เรียก มอคงจะเรียกตามเสียงร้องของมัน |
| ม่อ | ว. ใกล้ ชิด เรือนใกล้กันเรียก เฮือนม่อ คนใจง่ายเรียก ใจม่อ |
| ม็อกม็อก | ว. กิ้งก่าตัวเล็ก ๆ ผงกหัวเรียก กะปอมตอดเงาม็อกม็อก |
| มอกลอก | ว. คนที่หน้าตาไม่สะอาดสดใส เรียก หน้ามอกลอก |
| มอง | น. เครื่องมือจับสัตว์น้ำเป็นตาเหมือนอวน เรียก มอง |
| ม้อง | น. เวิ้ง ลาน บริเวณ เช่น สวนแปลงหนึ่งแบ่งออกเป็นหลายส่วน แต่ละส่วนเรียก ม้อง ม้องนี้ปลุกผักบั่ว (ต้นหอม) ม้องนี้ปลุกผักชี |
| ม้องม้อง | น. ดาวดวงเล็กมีแสงสว่างมองไปเห็น เรียก ใสม้องม้อง |
| ม้อน | น. ตัวไหม ในขณะเป็นตัวหนอน เรียก ม้อน |
| ม้อย | ว. อาการค่อยหลับไปจนตาย เรียก ตาย เช่น น้องบ่หัวซาอ้ายเห็นสิตายม้อยระแม่ง |
| มัก | ก. ชอบ พอใจ ความรักใคร่ชอบใจ เรียก ความมัก |
| มักกั๊ก | ว. คนรูปร่างเล็กและเตี้ย เรียก สั้นมักกั๊ก |
| ม้าง | ก. ทำลาย ล้าง รื้อ เรียก ม้าง |
| ม้างก้าง | ว. สิ่งของที่ลึกและมน เช่น หลุม เรียก มนม้างก้าง |
| มาน | 1 น. โรคที่ทำให้ท้องพองโต มีหลายชนิด เช่น มานน้ำ มานเลือด หญิงกำลังมีท้องเรียก แม่มาน 2 น. ข้าวตกรวง เรียก เข้ามาน |
| ม้านม้าน | ว. ตาที่เหลือกเต็มที่เรียก ตาเหลือกม้านม้าน |
| มี้ | น. ขนุน เรียก หมากมี้ มีหมากมี้ฝ้าย หมากมี้หนัง หมากมี้น้ำเผิ้ง |
| มึกกึ๊ก | ว. คนที่มีลักษระผิวดำอ้วนและเตี้ย เรียก ดำมึกกึ๊ก |
| มุ่น | ว. แหลก ละเอียด ตำจนแหลกละเอียด เรียก มุ่น |
| มุบมุบ | ว. อาการปวดบาดแผลขนาดเล็ก เรียก ปวดมุบมุบ มุบมับมุบมับ ก็ว่า |
| แม่ฮัก | น. หญิงที่รักลูกของคนอื่นเหมือนลูกของตน มีอะไรก็แบ่งให้ แต่ไม่รับเอามาเลี้ยงไว้ในเรือน เพียงให้ความช่วยเหลือเกื้อกูลเท่านั้น เรียก แม่ฮัก |
| แม่ฮ้าง | น. หญิงที่ผัวทิ้งหรือผัวหย่าร้างไป เรียก แม่ฮ้าง ใกล้เคียงกับแม่หม้าย ที่เป็นหญิงผัวตายจาก |
| แม้งง้องแง้ง | น. ลูกน้ำ ตัวอ่อนของยุงที่อาศัยอยู่ในน้ำ |
| คำอีสาน | ความหมาย |
| ย้วย | ว. เหลวยืดออกได้ เช่น น้ำอ้อยที่เหนียว เรียก น้ำอ้อยย้วย |
| ย้วยย้วย | ว. อาการที่คนเดินไปตามหลังกันไป เรียก ย่างย้วยย้วย |
| ย่องย้อ | ว. กระโหย่ง นั่งกระโหย่ง เรียก นั่งย่องย้อ |
| ย่าง | ก. ยกเท้าก้าวไป เรียก ย่าง |
| ยาด | ก. แย่ง ชิง อย่างว่า ยาดชู้ชิงผัว |
| ยาบยาบ | ว. เคลื่อนไปเป็นแถว เดินไปเป็นกระบวน เรียก ย่างยาบยาบ |
| ย้ามย้าม | ว. หัวเราะอย่างร่าเริง เรียก หัวย้ามย้าม |
| ย่าวย่าว | ว. อาการที่น้ำไหลไม่ขาดสาย เรียก ย่าวย่าว แต่ถ้าไหลออกมาเป็นจำนวนมาก เรียก ไหลย้าวย้าว |
| ยินสะออน | ก. ซาบซึ้ง ตรึงใจ เช่น โฮมเพจนี้มาดูแล้วก็ยินสะออนหลายเด้ อีหลีตั่ว |
| ยิบ | ว. อาการเปิดปิดถี่ ๆ เรียก ยิบ เช่น กระพริบตา เรียก ยิบตา แสงดาวกระพริบ ก็เรียกว่า แสงยิบๆ ยับๆ |
| ยุบยุบ | ว. อาการปวดบาดแผลว่า ปวดยุบยุบ |
| ยุ้ยยุ้ย | ว. อาการที่น้ำไหลไปช้า ๆ เรียก ไหลยุ้ยยุ้ย |
| ย้อน | ก. การขยับตัวขึ้นและลงตามจังหวะดนตรี เรียก ย้อน |
| ย้าน | ก. กลัว รู้สึกหวาดสะดุ้ง เรียก ย้าน |
| ยาม | ก. เยี่ยม ไปถามข่าวทุกข์สุข หรือไปดู เช่น ไปกู้เบ็ด กู้ไซ เรียก ไปยามเบ็ด ยามไซ |
| เยี้ยม | น. หน้าต่าง เรียกว่า ปล่องเยี้ยม หรือ ปล่องเอี้ยม ก็ว่า |
| คำอีสาน | ความหมาย |
| ไม่มีคำที่แตกต่างจากภาษากลาง (ยังค้นไม่พบ นึกไม่ออก) | |
| คำอีสาน | ความหมาย |
| ไม่มีคำที่แตกต่างจากภาษากลาง (ยังค้นไม่พบ นึกไม่ออก) | |
คำอีสานแยกตามหมวดอักษร
