ภาษิตโบราณอีสานนี้บางส่วนจะปรากฏอยู่ในคำผญา แต่มีบางส่วนจะเป็นคำกลอนหรือข้อความสั้นๆ ที่มีความหมายให้ได้คิด จึงได้แยกออกมาอีกต่างหาก โดยแยกเป็นกลุ่มๆ ตามความหมายที่กล่าวถึงดังนี้
- หมวดปัญญา, หมวดการศึกษา, หมวดบุญบาป, หมวดคบหา
- หมวดกิน, หมวดทุกข์สุข, หมวดตน
- หมวดคน, หมวดการงาน, หมวดความประมาทและไม่ประมาท
- หมวดเบ็ดเตล็ด
หมวดเบ็ดเตล็ด
- ตีเหล็กต่อหน้าช่าง (ป.)
- ตีนช้างเหยียบปากนก (ป.)
- โตบ่ตายยังคำพันหนึ่ง (ป.)
- เต่าบ่ไปเอาไฟจูดก้น (ป.)
- เต๋เหล่งเต่ง เต็งหลายไค่ท้อง เต็งน้อยไค่นม (บ.)
- ถี่ลอดตาช้าง ห่างลอดตาเม็น หรือว่า ถี่กัดจัดขี้ช้างกะลอด ห่างก่างจ่างขี้มอดกะคา (ป.)
- เถ้าแต่แข้ว บักแอวยังหนุ่ม (บ.)
- ถิ้มค้อนกลายหมากม่วง (ป.)
- ถากไม้บ่มีเหลี่ยมเค้า แสนสิเกลี้ยงกะบ่งาม (ป.)
- เถ้าแล้วอยากขบหนัง หัวใจยังอยากชมสาวส่ำน้อย (บ.)
- ทำอันใด ใส่ใจอันนั้น (ป.)
- เทิงหลายเพิ่นเอาของดีมาอาด โตเอาของบาดมาปัว (ป.)
- ทันควายทันเมื่อขี้ ทันหนี้ทันเมื่อคาม (ป.)
- ทิดแฮ่งฮาน จารย์แฮ่งฮ้าย คนตายไคแน่ (ป.)
- ทางไปสวรรค์มันฮก ทางไปนฮกมันแปน (บ.)
- เทียวทางบ่สุดเส้นอย่าถอยหลังให้เขาเหยียบ ตายขอให้ตายหน้าพุ้น เขาจั่งย้องว่าหาญ (ป.)
- ทุกข์ซากมี กินกีซากพ้อ พ้อว้อซากเห็น (ป.)
- ทำดีไว้ให้ลูก ทำถูกไว้ให้หลาน (บ.)
- นาดีถามหาเข้าปลูก ลูกดีถามหาพ่อแม่ (ป.)
- นอนบ่หลับให้ไปเที่ยว มีเสี่ยวให้ไปยาม (ป.)
- นอนคว่ำให้เบิ่งเชือกควาย นอนหงายให้เบิ่งไพหญ้า (ป.)
- น้ำเย็นปลาข้อน น้ำฮ้อนปลาพ่าย (ป.)
- นาสองเหมือง เมืองสองเจ้า ย้าวสองเขยคะลำ (ป.)
- นุ่งผ้าลายหมาเห่า ค้นความเก่าผิดกัน (ป.)
- น้ำย้อยหอยไต่ (ป.)
- น้ำได้ฮู ปูได้ฮอย (ป.)
- แนวมันมีหมากเขือหำม้า บ่มีผู้กล้ามันเกิดมาเอง (ป.)
- นอนสูงให้นอนคว่ำ นอนต่ำให้นอนหงาย (ป.)
- นายว่า ขี้ข้าตาม (ป.)
- น้ำขึ้น บัวลอย (ป.)
- น้ำเต้าแตกสายยัง (บ.)
- นอนหลับบ่ฮู้ นอนคู้บ่ฝัน (ป.)
- น้อยหมากพริกขี้หนู (ป.)
- นกลึ้งเผียก โค็ยเสียกลึ้งผ้า (ป.)
- นกถืกแฮ้วดิ้นแต่ตำอิด เหิงนานมาหย่อนขาอ้อยช้อย บ่ว่าโตน้อยโตใหญ่คือกัน (ป.)
- แนวนามอ้อลมมาบ่ห่อนโค่น เพราะว่ามันบ่ตั้งขันสู้ต่อลม (บ.)
- น้ำเต้าเปล่ามันดัง (ป.)
- น้ำขุ่นไว้ใน น้ำใสไว้นอก (ป.)
- น้ำเลิ๊กกว้างเฮาหยั่งกะยังเถิง หัวใจตนบ่หยั่งถองเถิงได้ (บ.)
- บ่ทันเห็นหี เสียกโค็ยไว้ถ้า (ป.)
- บ่มีฝอยหมาบ่ห่อนขี้ บ่เป็นหนี้เขาบ่ห่อนถาม (ป.)
- บ่มีเมียบ่อึดลูกใช้ บ่มีไม้บ่อึดเฮือนนอน (ป.)
- บ่มีความฮู้อย่าเว้าการเมือง บ่นุ่งผ้าเหลืองอย่าเว้าการวัด (ป.)
- บักบาปใส่กกโพธิ์ (ป.)
- บ้านใกล้บ่ออึดเกลือ ไปทางเฮืออึดน้ำ (ป.)
- บ้านใกล้ป่าได้อยู่เฮือนเพ บ้านใกล้เซบ่ได้กินปลาแดก (ป.)
- บ่อนเข็ดให้ยำ บ่อนคะลำให้ย้าน (ป.)
- บอกไปไฮ่ว่าเจ็บตา บอกไปนาว่าเจ็บท้อง บอกเข้าห้องก่องแก่งปานลิง (บ.)
- บ้านแตก แซกขาด (ป.)
- บ่อยากล้มขอนหั้งมาพลิก บ่อยากหยิกแม่มือพาเน้น (ป.)
- บุญสอนบ่ท่อบุญเกิด (ป.)
- บ้านสูญเศร้ามีเถ้าหลายคน (ป.)
- เบิ่งผ้าให้เบิ่งชาย เบิ่งลายให้เบิ่งลวด (ป.)
- บายแม่นแล่นหนี บายผิดติดมือ (ป.)
- บาปอยู่นำผู้ทำ กรรมอยู่นำผู้สร้าง (ป.)
- บ่ทุกข์บ่ยาก บ่อึดบ่อยาก (ป.)
- เป็นข้าให้เป็นข้าอาชญา เป็นหมาให้เป็นหมาวัด (ป.)
- ปลูกเฮือนได้ชานพร้อม (ป.)
- ปล้ำไม้คะโมะลม (บ.)
- ปลูกเฮือนอย่าใกล้กว้าน ปลูกฮ้านอย่าให้ใกล้หนทาง บ่อนเข็ดขวางอย่าได้ไปต้อง (ป.)
- ไปให้ลา มาให้คอบ (ป.)
- ปลาโตเดียวเน่าคับข้อง (ป.)
- ป่าเพิ่งเสือ เฮือเพิ่งพาย นายเพิ่งบ่าว เจ้าเพิ่งข้อย (ป.)
- ปลูกเฮือนผิดคิดจนเฮือนวาย เอาเมียผิดคิดจนเมียตาย (ป.)
- ปลาชมน้ำใหม่ (ป.)
- ปลูกไม้ให้เป็นดง ปลูกบงให้เป็นเหล่า (ป.)
- ปลูกเฮือนตามใจผู้อยู่ ผูกอู่ตามใจผู้นอน (ป.)
- ป่อมบ่เถิงส้าง (ป.)
- เป็นนายให้ฮักไพร่ เป็นใหญ่ให้ฮักหมู่ เป็นปู่ให้ฮักหลาน เป็นกวานให้ฮักลูกบ้าน ขี้คร้านให้ค่อยเพียรจา อยากกินปลาให้เพียรหาของฝาก อยากกะอย่าชุอยากหลาย (ป.)
- ปล่อยเอี่ยนลงตม (ป.)
- ปากก่อนกวาน ขานก่อนเจ้า คะลำ (ป.)
- ปากหวานก้นส้ม หัวใจขมเว้าม่วน (บ.)
- เป็นคนให้เขาใช้ เป็นไม้ให้เขาฟัน (ป.)
- ปลาออกแหปลาโตใหญ่ ไม้อยู่ไฮ่ไม้ลำงาม (ป.)
- ป้อมแป้มหมากหัวลิง ใผชิงได้ชิงขบชิงกิน (ป.)
- ไปให้ช่าง ย่างให้งาม (ป.)
- ไปค้ากำปั้น (บ.)
- เป็นนายเขาว่า เป็นจ่าเขาชัง (ป.)
- ปากเกลี้ยงเว้าเป็น หีเหม็นเว้าม่วน (ป.)
- ปากพ้นตัว หัวพ้นเพื่อน (ป.)
- เปิดความหนีไปลี้ เปิดขี้บ่อยากเห็น (ป.)
- ปาดเล็บมือคุงชิ้น (ป.)
- เป็นทิตเป็นจารย์ ปากหวานดั่งน้ำอ้อย โค็ยน้อยท่อโค็ยลิง (บ.)
- เป็นขุนนางมีไพร่อ้อมข้าง อย่าอวดอ้างยอโต (ป.)
- เป็นผู้สูงให้หลิงเห็นตำ (ป.)
- เป็นตาเว้าหากบ่เป็นตาเว้า อยู่นี่คืออยู่พุ้น (ป.)
- เป็นหลวงเพิ่นกะป้อย เป็นน้อยเพิ่นกะซัง (บ.)
- ผ้าฮ้ายห่อคำ (ป.)
- ผู้หญิงหน้าพระใจหมา ผู้ชายหน้าหมาใจพระ (ป.)
- ผู้เถ้ากล่าวคำหาญ ปูมหลวงบอกยาป้าง แม่ฮ้างบอกยาเสน่ห์ คนโลเลสั่งสอนชาวบ้าน (ป.)
- ผู้ขาหักจาไล่จับช้าง ขี้แพ้อ้างกล่าวคำหาญ (ป.)
- ผีเฮือนบ่ดี ผีป่าแซก (ป.)
- ผีแลกหน้า พร้าแลกคม (ป.)
- ผู้ดีย่างช้า ขี้ข้าย่างไว (ป.)
- ผู้เถ้าปวดชู้ เอ็นคะน่องขดโข (บ.)
- ผู้ใหญ่ไม้สูง (ป.)
- ผู้สาวลูบเกล้า ผู้เถ้าลูบตา (ป.)
- เผื่อเหนือตกใต้ไหลลงมากะพอแม่น พร้าอีโต้บ่เข้าให้ฟันเจิ้มแต่ไกล (ป.)
- ใผสิมาแปลงสร้างฮวงฮังให้หนูอยู่ คันปากบ่กัดตีนบ่ทื้นสังสิได้อยู่ฮู (บ.)
- ใผว่าเมืองอุบลฮ้างสิจูงแขนไปเบิ่ง กกไผ่ยังสวยลวย ป่ากล้วยยังซ้ายล้าย ผู้ชายยังเต็มบ้าน สิไปฮ้างบ่อนใด (บ.)
- ผัวเมียฮ้ายยามเดียวเป็นเพิ่น พี่น้องฮ้ายคือขี้บ่เหม็น (ป.)
- ผูกควายใส่หีนลาด เคราบ่ขาดควายกะตาย (ป.)
- โผดเต่าให้เถิงหนอง (ป.)
- ผมบ่หลายให้ตื่มซ้อง พี่น้องบ่หลายให้ตื่มเสี่ยวตื่มเกลอ (ป.)
- ผัวเมียนี้กูมึงอย่าได้ว่า ให้เอิ้นข้อยแลเจ้าผองเท้าชั่วชีวัง (ป.)
- ใผบ่เห็นภายในว่าดีกุมย้อง (ป.)
- ผัวเพิ่นยังอย่าขันเป้นชู้ ชู้เขี่ยข้างพันชั้นอย่าเหลียว (ป.)
- ผูกเคราจำหลัก (ป.)
- ใผกินปูนมันฮ้อนท้อง (ป.)
- ผีปั้นหลุดมือ (บ.)
- ฝนสิตกอย่าเชื่อดาว มีลูกสาวอย่าเชื่อใจ บาดเขาตอกดากแป้นอัดปากกะบ่ปาน (ป.)
- ผิงไฟฮ้อนหน้าแค่ง ปากแหว่งฮ้อนฮูดัง (บ.)
- ฝนสิตกฟ้าแจ้ง ฝนสิแล้งฟ้ามืด ซิ่นสิปืดมันเขิน โค็ยสิเพลินมันก่ง หญ้าสิป่งมันเขียว หีสิเคียวมันจื้น (ป.)
- ฝาเฮือนบังหน้า อย่าไปจาความต่าง (บ.)
- ฝังดินไว้บ่มีคนมาจอบ คึดว่าความลับลี้ บ่หนีพ้นหมู่คน (บ.)
- พระเห็นกันอ้างพรรษา หมาเห็นกันอ้างแข้ว คนเห็นกันถามข่าว (ป.)
- พาโลนี้พางานสอนยาก เป็นดั่งไม้ท่อนฮ้านตีขี้ใส่โต (ป.)
- เพิ่นซังโตให้เทียวไปเว้า เพิ่นซังโตอย่าโงซังตอบ (ป.)
- เพิ่นหามหมูอย่าเอาคานไปสอด (ป.)
- พร้าดีแพ้กั่น คนหมั่นแพ้แฮง คานแข็งแพ้บ่า ป้อยห่าแพ้ของ หัวหยองแพ้หวี สาวผู้ดีแพ้หีเจ้าของ (ป.)
หมวดปัญญา, หมวดการศึกษา, หมวดบุญบาป, หมวดคบหา | หมวดกิน, หมวดทุกข์สุข, หมวดตน
หมวดคน, หมวดการงาน, หมวดความประมาทและไม่ประมาท | หมวดเบ็ดเตล็ด
หมวดคน, หมวดการงาน, หมวดความประมาทและไม่ประมาท | หมวดเบ็ดเตล็ด
