หลังเข้าพรรษามาถึงใน เดือนกันยายน และตุลาคม ปีนี้ มีวันเทศกาลพื้นถิ่นเกิดขึ้นซึ่งมักจะทำให้เกิดความสับสน มีลูกหลานรุ่นหลังไม่เข้าใจจำผิด จำถูก สลับกัน รวมทั้งมีความสงสัยว่า ประเพณีทั้งสองนี้แตกต่างกันอย่างไร ก็เลยขอเอาบทความเดิมที่เขียนไว้เมื่อ 7 ปีก่อนมานำเสนอกันอีกครั้ง เพื่อสร้างความเข้าใจให้ตรงกันได้ปฏิบัติตามแนวของบรรพบุรุษ สืบสานประเพณีดั้งเดิมนี้เอาไว้สืบไป

บุญข้าวประดับดิน - บุญข้าวสาก

ฮีต หรือ ขนบประเพณีอีสาน ในเดือนเก้าและเดือนสิบ นั้นแตกต่างกันอย่างไร? อันไหนจัดก่อน-หลัง ซึ่งคนอีสานรุ่นโบราณที่คลุกคลีอยู่กับ "ฮีต-คอง" ต่างๆ อาจจะไม่ได้แปลกใจ สงสัย หรือสับสน แต่สำหรับเยาวชนรุ่นหลังนี่มีมากกว่าร้อยละ 90 ที่ไม่รู้จักมาก่อน ไม่เข้าใจ ก็เห็นว่าทำเหมือนๆ กันหรือคล้ายๆ กัน คือ การอุทิศส่วนกุศลต่างๆ ให้กับญาติ บรรพบุรุษผู้ล่วงลับ และสัมภเวสีต่างๆ วันนี้ได้รับคำถามมาทางอีเมล์ว่า "อยากให้เปรียบเทียบบุญประเพณีทั้งสองนี้ว่า แตกต่างกันอย่างไร?"

ฮีตเดือนเก้า บุญข้าวประดับดิน

ฮีตหนึ่งนั้น พอเถิงเดือนเก้าแล้วเป็นกลางแห่งวัสสกาล ฝูงประชาชนชาวเมืองก็เล่า เตรียมตัวพร้อม พากันทานยังเข้าประดับดินกินก่อน ทายกทานให้เจ้าพระสงฆ์พร้อมอยู่ภาย ทำจั่งซี้บ่ย้ายเถิงขวบปีมา พระราชาในเมืองก็จงทำแนวนี้ ฮีตหากมามีแล้ววางลงให้ถือต่อ จำไว้เด้อ พ่อเฒ่าหลานเว้ากล่าวจา "

บุญเดือนเก้า บุญข้าวประดับดิน เป็นบุญที่ทำเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ เปรต (ชาวอีสานบางถิ่นออกเสียงเรียกเป็น เผต) หรือญาติมิตรที่ตายไปแล้ว ข้าวประดับดิน ได้แก่ ข้าวและอาหารคาวหวาน พร้อมหมากพลู บุหรี่ที่ห่อด้วยใบตอง กล้วย นำไปวางไว้ตามใต้ต้นไม้ แขวนไว้ตามกิ่งไม้ ตามบริเวณกำแพงวัดบ้าง (คนอีสานโบราณเรียกกำแพงวัดว่า ต้ายวัด) หรือวางยายไว้ตามพื้นดิน เรียกว่า "ยายห่อข้าวน้อย"(ยาย ภาษาอีสานหมายความว่า การวางไว้เป็นเป็นระยะๆ) พร้อมกับเชิญวิญญาณของญาติมิตร นำภัตตาหารไปถวายแด่พระภิกษุ สามเณร แล้วอุทิศส่วนกุศลแก่ผู้ตาย โดยหยาดน้ำ (กรวดน้ำ) ไปให้ด้วย [ อ่านเพิ่มเติม ]

เข้าพรรษามาเฮ็ดบุญสุนทานกันเด้อครับ ทางบ้านอื่นเมืองอื่นเพิ่นมีประเพณีหยังแหน่น้อ ส่วนทางบ้านของผู้ข้าและอาวทิดหมู มักม่วนนั้น อุบลราชธานีนั้นมี "เทศน์สามัคคี" ที่จะหมุนเวียนไปทุกคุ้มวัดในเขตเทศบาลนครอุบลฯ และเทศบาลเมืองวารินชำราบ หมุนเวียนกันไปตลอดช่วงเข้าพรรษา 3 เดือนนี้ เพื่อให้พุทธศาสนิกทั้งหลายได้ร่วมทำบุญ ฟังธรรมจากครูบา-อาจารย์ที่จะหมุนเวียนมาแสดงธรรมตลอดชาวงพรรษานี้ แฟนนานุแฟนได้พากันไปท่องเที่ยวทำบุญที่ไหนกันบ้างน้อ สำหรับช่วงเดือนกันยายนนี้มีงานบุญประเพณีที่น่าสนใจดังนี้

• การฟังเทศน์สามัคคีช่วงเข้าพรรษา หนึ่งเดียวในอุบลราชธานี ระหว่างวันที่ 11 กรกฎาคม ถึง 7 ตุลาคม 2568
• บุญข้าวสาก ประจำปี 2568 ประเพณีพื้นถิ่นอีสานทุกจังหวัด วันที่ 7 กันยายน 2568
• มหัศจรรย์ธรรมชาติ "กุ้งเดินขบวน" ณ แก่งลำดวน อุทยานแห่งชาติภูจองนายอย ระหว่าง 1-30 กันยายน 2568

ประเพณีฟังเทศน์สามัคคีช่วงเข้าพรรษา

ผ่านพ้นไปแล้วกับการเข้าพรรษามาถึงเดือนที่ 2 แล้ว ประเพณีทางอุบลราชธานี บ้านของเว็บมาดเซ่อจะมีประเพณีที่ปฏิบัติสืบต่อกันมา เป็นเวลานานเกือบ 70 ปีแล้ว ได้แก่ "การเทศน์สามัคคี" หรือ การเทศน์ธรรมัสสวนะสามัคคี ครับ คือ การที่ชาวอุบลฯ จะหมุนเวียนไปฟังเทศน์ตามวัดต่างๆ จนครบทุกวัดตามที่กำหนดไว้ การฟังเทศน์สามัคคีของพุทธศาสนิกชนชาวอุบลฯ เป็นประเพณีอันดีงาม ซึ่งมีที่มาที่ไป กล่าวคือ เนื่องจากภาวะบ้านเมืองในช่วง  พ.ศ. 2498 ได้มีผู้เอาลัทธิคอมมิวนิสต์เข้ามาเผยแพร่ ซึ่งเป็นลัทธิที่ขัดต่อความสงบเรียบร้อยของชาติ รัฐบาลจึงมีนโยบายโดยมอบหมายให้ทุกจังหวัดดำเนินการหาทางป้องกัน

สำหรับจังหวัดอุบลราชธานี ได้ตกลงจัดให้มีการฟังเทศน์สามัคคีในช่วงเข้าพรรษา หมุนเวียนกันไปตามวัดต่างๆ ในเขตเทศบาลนครอุบลราชธานี และเทศลบาลเมืองวารินชำราบ โดยใช้ชื่อว่า "การเทศธรรมัสสวนะสามัคคี" โดยมี พระธรรมบัณฑิต (ญาณ ญาณชาโล) เจ้าอาวาสวัดสุปัฏนารามวรวิหาร และนายโพธิ์ ส่งศรี มรรคทายกวัดทุ่งศรีเมือง เป็นผู้นำ เริ่มดำเนินการเมื่อ พ.ศ. 2498 มีวัดที่เข้าร่วมโครงการ 4 วัด คือ วัดมณีวนาราม วัดสุปัฏนารามวรวิหาร วัดทุ่งศรีเมือง และวัดสุทัศนาราม กำหนดเทศน์วันพระแรกของวันเข้าพรรษา จนถึงวันพระสุดท้ายที่ออกพรรษา

ปัจจุบันมีวัดเข้าร่วมโครงการ 23 วัด ทั้งนี้ กำหนดเอา วัดมณีวนาราม(วัดป่าน้อย) เป็นวัดแรก และวัดสุปัฏนารามวรวิหาร เป็นวัดสุดท้าย ในการเทศน์ธรรมมัสสวนะสามัคคี ส่วนวัดอื่นๆ ให้จับสลากว่าวัดไหนจะได้ก่อนหลัง หัวข้อที่นำเอามาเทศน์นั้น ได้กำหนดเป็นปีๆ ไป 

เข้าพรรษาแล้ว ช่วงนี้ก็ทำใจร่มๆ ทำมาหากินกันต่อไป แม้สภาพเศรษฐกิจจะฝืดเคืองจากการบริหารของรัฐบาลเป็ดง่อย ทำอะไรไม่เป็นชิ้นเป็นอันมัวแต่ยุ่งกับการเล่นเก้าอี้ดนตรีแย่งตำแหน่งรัฐมนตรีทั้งๆ ที่ตนเองไม่มีความสามารถ เอาแค่นายก อบต. ก็ไม่รอดแล้วยังสะเอะจะมาบริหารบ้านเมือง ใครเลือกพวกมันมารับผิดชอบด้วยนะ เพราะกรูไม่ได้เลือกพวกมึงมาเลย เอ้า! มาเว้าถึงบุญประเพณีอีสานบ้านเฮาของเดือนสิงหาคมนี้กัน

• งาน "พิมาย ลองมา เฟส" (Phimai : Long Ma Fest) อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา ระหว่างวันที่ 1-31 สิงหาคม 2568
• งานท่องดินแดนบรรพชีวินยามค่ำคืน Khorat Geopark Night Run 2025 จังหวัดนครราชสีมา วันที่ 9 สิงหาคม 2568
• บุญข้าวประดับดิน ประจำปี 2568 ประเพณีพื้นถิ่นอีสานทุกจังหวัดทั่วประเทศ วันที่ 23 สิงหาคม 2568
• ท่องเที่ยวอีสานในหน้าฝน ชุ่มฉ่ำ เขียวขจี ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ตลอดเดือน สิงหาคม 2568 

พิมาย ลองมา เฟส Phimai : Long Ma Fest

ครั้งแรกของเทศกาล... ที่จะทำให้คุณตกหลุมรักเมืองเก่าที่สดใหม่ที่สุดในรอบพันปี กับเทศกาลที่ไม่ได้มีแค่ความเก่า... แต่มาพร้อมความเก๋าแบบร่วมสมัย เทศกาลสร้างสรรค์แห่งปี ครั้งแรกในเมืองพิมาย ที่คุณไม่ควรพลาด!

จัด📆 ตลอดเดือนสิงหาคม 2568 ณ เทศบาลเมืองพิมาย และพื้นที่เชื่อมโยงทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ร่วมสมัย เวลา : 10.00-18.00 น. พบกับกิจกรรมหลากสีสันที่ผสมผสาน วัฒนธรรมร่วมสมัย x เสน่ห์เมืองเก่า ทั้ง “เก่าอย่างเก๋า” และ “ใหม่แบบสร้างสรรค์” ในบรรยากาศสุดครีเอทีฟ